علت خارش واژن | دلایل و درمان
خارش واژن، در سطوح مختلفی دیده می‌شود و ممکن است به تنهایی یا با برخی علائم مانند سوزش و التهاب پوستی همراه باشد. در برخی موارد، شدت خارش ممکن است به قدری ناراحت کننده شود که نتوانید در مقابل خاراندن این ناحیه مقاومت نمایید. اما به طور کلی، این مشکل چندان نگران کننده نیست و در اغلب موارد بعد از مدتی رفع می‌شود.
خارش واژن چیست؟
خارش واژن، به وضعیتی گفته می‌شود که فرد در ناحیه واژن(کانال زایمان) و دهانه واژن(فرج) خود احساس خارش مداوم یا سوزش را تجربه نماید. این عارضه ممکن است از قبل از بلوغ تا پس از دوران یائسگی در اندام تناسلی خانم‌ها رخ دهد. البته توجه داشته باشید که خارش ناحیه تناسلی، محدود به ناحیه واژینال نیست. این عارضه ممکن است نواحی مختلف اندام تناسلی از جمله: فرج، دهانه واژن، لابیای بزرگ، کلیتوریس و قسمت داخلی واژن را درگیر نماید.
دلایل خارش واژن
همانطور که پیش‌تر هم اشاره شد، خارش واژن مشکل نسبتا شایعی میان خانم‌ها به شمار می‌رود و دلایل احتمالی بسیاری برای بروز آن وجود دارد. اما بررسی‌های انجام شده در این زمینه، حاکی از تاثیر فاکتورهای محیطی و درونی در تشدید خارش واژن هستند.
از جمله معمول‌ترین عوامل ایجاد این وضعیت عبارتند از:
محرک‌های بیرونی
استفاده از محصولات شیمیایی، لباس زیر با جنس نامناسب، نوار بهداشتی با رویه پلاستیک و... می‌تواند به عنوان محرک‌های بیرونی باعث خارش واژن و در برخی موارد، ایجاد درماتیت تماسی شوند. اگر عوامل محیطی منشا اصلی خارش واژن شما باشند، احتمالا با علائمی از قبیل خارش، التهاب و درد در ناحیه فرج و واژن روبرو می‌شوید.
این مشکلات، که اغلب در اثر وجود عناصری مانند الکل، عطر، اسانس، رنگ و ... در محصولات آرایشی بهداشتی مورد استفاده شما ایجاد می‌شوند، عبارتند از:
- صابون یا ژل شستشوی واژن
- اسپری‌های زنانه
- استفاده از داروهای ضد باروری موضعی
- کرم، لوسیون و پمادهای تجویزی برای ناحیه فرج
- شستشوی لباس زیر با نرم کننده یا مواد شوینده مانند سفیدکننده
- استفاده از دستمال توالت معطر
- به کار بردن پدهای روزانه جاذب و حساسیت زا
- حساسیت به لاتکس کاندوم
پیشرفت بیماری پوستی
بروز و پیشرفت برخی از انواع بیماری‌های پوستی به ناحیه تناسلی، ممکن است علائمی مانند التهاب و خارش واژن را به دنبال داشته باشد. از جمله شایع‌ترین این بیماری‌ها، می‌توان به اگزما و پسوریازیس اشاره کرد.
اگزما با نام درماتیت آتوپیک نیز شناخته می‌شود و اغلب در افراد مبتلا به بیماری‌های زمینه‌ای مانند آسم و آلرژی عود می‌نماید. این بیماری، ممکن است پیشرفت کند و ناحیه تناسلی را نیز تحت تاثیر قرار دهد. بثورات قرمز، التهاب، پوسته پوسته شدن و خارش از جمله علائم پوستی این بیماری هستند.
پسوریازیس، یکی از بیماری‌های شایع پوستی است که با علائمی از قبیل: پوسته پوسته شدن نواحی مختلف بدن، خارش و التهاب همراه است. این بیماری ممکن است در اثر گسترش پیشروند خود، ناحیه فرج را نیز درگیر نماید.
بروز عفونت قارچی
مخمرها، یکی از انواع قارچ‌های طبیعی هستند که به طور معمول در ناحیه واژن دیده می‌شوند و مشکل خاصی به وجود نمی‌آورند. اما افزایش رشد کنترل نشده آنها، ممکن است زمینه بروز عفونت‌های مخمری واژن را فراهم نماید.
رشد بیش از حد مخمرها در ناحیه واژن، ممکن است با علائم ناراحت کننده‌ای مانند: خارش، سوزش، ترشحات غلیظ و سفید و بوی بد ناحیه تناسلی همراه باشد.
چنانچه اخیرا آنتی بیوتیک مصرف کرده‌اید و با علائمی مانند سوزش و خارش روبرو هستید، احتمالا به عفونت قارچی مبتلا شده‌اید. چرا که مصرف دوره‌های آنتی بیوتیک، باکتری‌های طبیعی ناحیه واژن را از بین می‌برد و باعث رشد بی‌رویه قارچ‌های مخمری می‌شود.
قابل توجه است که شرایط مختلف دیگری مانند: بارداری، استرس، دیابت کنترل نشده و عدم تعادل هورمونی پیش از دوره قاعدگی نیز ممکن است باعث عفونت قارچی شوند.
واژینوز باکتریال
واژینوز باکتریایی که به اختصار (BV) نیز نامیده می‌شود، یکی از دلایل بالقوه خارش واژن است. BV در بیشتر موارد در اثر عدم تعادل بین رشد مخمرهای طبیعی واژن و نرمال فلورها(باکتری‌های طبیعی) به وجود می‌آید.
این وضعیت، در اغلب اوقات علائم خاصی به دنبال ندارد و به صورت خود درمان شونده محدود می‌شود. اما در صورت عدم رعایت بهداشت، BV پیشرفت می‌کند و علائمی همچون: خارش و سوزش واژن، بوی بد و غیر طبیعی، ترشحات رقیق خاکستری و مات را به وجود می‌آورد.
بیماری‌های مقاربتی
برخی از بیماری‌های مقاربتی، می‌توانند زمینه بروز شرایط آزارنده‌ای مانند سوزش، خارش، درد و زخم در ناحیه تناسلی باشند. رایج‌ترین بیماری‌های مقاربتی موثر در این زمینه عبارتند از:
- کلامیدیا
- زگیل ناحیه تناسلی
- سوزاک
- تبخال تناسلی
- تریکومونیازیس
اگر درگیر این بیماری‌ها هستید، درمان را تا مرحله آخر و بهبودی کامل رها نکنید.
شپش تناسلی
بسیاری از افراد گمان می‌کنند که شپش‌ها فقط موی ناحیه سر و ریش را درگیر می‌کنند. درحالی که این حشرات ریز و موذی می‌توانند به ناحیه تناسلی نیز حمله کنند و باعث بروز شرایطی مانند کبودی‌های کوچک، التهاب ناشی از گزش، سوزش و خارش شوند. این حشرات، معمولا در طول رابطه جنسی یا استفاده از لحاف، رخت خواب و حوله مشترک منتقل می‌شوند.
خارش ناحیه تناسلی، 5 روز بعد از حمله شپش‌ها به این ناحیه دیده می‌شود و هنگام شب این عارضه شدیدتر است. به علاوه، ممکن است در نواحی گزش، متوجه نقاط کبودی آبی رنگ شوید یا تب‌های نوسانی را نیز تجربه نمایید.
یائسگی
در دوران پیش از یائسگی و یائسگی، تولید و ترشح استروژن در بدن خانم‌ها کاهش می‌یابد. کاهش این هورمون، باعث نازک شدن بافت فرج و کاهش انعطاف پذیری پوست ناحیه تناسلی می‌شود. به علاوه، خشکی و سوزش را در این ناحیه تحریک می‌کند و باعث مشکلاتی از قبیل درد و احساس کشیدگی نیز می‌شود. تجربه رابطه جنسی دردناک و خونریزی بعد از رابطه نیز از دیگر عوارض کاهش استروژن به شمار می‌روند.
استرس
استرس و اضطراب ، بخش جدایی ناپذیر زندگی انسان امروزی در دنیای مدرن است. اگر بخواهیم صادق باشیم، می‌توانیم استرس را علت اصلی بسیاری از مشکلات روحی و جسمی بدانیم. حتی یافته‌های پژوهشی نشان داده‌اند که استرس طولانی مدت، می‌تواند با ایجاد خارش و سوزش ناحیه تناسلی و واژن در ارتباط باشد.
استرس با سرکوب سیستم ایمنی، قدرت دفاعی بدن شما را تحت تاثیر قرار می‌دهد و می‌تواند باعث بروز عفونت‌هایی در نواحی مختلف بدن، از جمله عفونت‌های واژینال شود. نتایج به دست آمده مطالعات حیوانی انجام شده در این زمینه، نشان داده که افزایش هورمون کورتیزول در هنگام استرس، بر سلامت واژن اثر می‌گذارد و خطر ابتلا به عفونت‌های واژینال را افزایش می‌دهد.
سرطان ولو(فرج)
خارش واژن در برخی موارد نادر، ممکن است پیش آگهی جدی از ابتلا به سرطان ولو باشد. خارش تناسلی در چنین مواردی، اغلب از بین نمی‌رود و بهتر نمی‌شود. همچنین، ممکن است با تظاهرات بالینی دیگری از قبیل
- تغییر رنگ ناحیه تناسلی
- افزایش ضخامت بافت پوست تناسلی
- خونریزی غیر عادی
- ترشحات زیاد
- وجود توده در ناحیه تناسلی
نیز همراه باشد. البته لازم است توجه داشته باشید که ابتلا به سرطان ولو، در برخی افراد هیچ علائمی را بروز نمی‌دهد. اما مراجعه به پزشک متخصص زنان و جدی گرفتن چکاپ سالانه، می‌تواند شانس تشخیص زودهنگام و نتیجه درمان موثر را افزایش دهد.
درمان خارش واژن
با توجه به عوامل اصلی بروز خارش واژن، پزشک متخصص می‌تواند از برخی درمان‌های تخصصی برای التیام و تسکین آن استفاده نماید. داروهای مورد استفاده در درمان خارش واژن، به دو شکل موضعی و خوراکی در دسترس هستند.
معمول‌ترین روش های درمان دارویی برای خارش واژن عبارتند از:
-
درمان عفونت‌های قارچی واژن
عفونت‌های قارچی و مخمری ناحیه تناسلی با استفاده از داروهای ضد قارچ درمان می‌شوند. این داروها در اشکال مختلفی مانند: پماد، کرم یا قرص در دسترس هستند.ب رخی از انواع ضد قارچ‌ها به صورت بدون نسخه عرضه می‌شوند. اما اگر در رابطه با ابتلا به عفونت قارچی خود مطمئن نیستید، بهتر است به پزشک متخصص مراجعه نمایید و از مصرف خودسرانه داروها خودداری کنید.
-
درمان واژینوز باکتریال
BV معمولا با مصرف آنتی بیوتیک‌ها درمان می‌شود که ممکن است به صورت قرص‌های خوراکی یا پمادهای موضعی تجویز شوند. آنتی بیوتیک‌ها، از جمله داروهایی هستند که صرفا با نسخه در اختیار بیمار قرار می‌گیرند و برای تهیه آنها حتما باید به پزشک متخصص مراجعه کنید. در ضمن، توجه داشته باشید که برای نتیجه بخش بودن درمان آنتی بیوتیکی، باید حتما دوره مصرف را به اتمام برسانید.
-
بیماری‌های مقاربتی
بیماری‌های مقاربتی می‌توانند منشا ویروسی، باکتریایی یا انگلی داشته باشند. برای تشخیص دقیق بیماری و دریافت درمان مناسب، بهترین کار مراجعه به متخصص زنان است. پزشک با درخواست برخی آزمایش‌ها، عامل بیماری را به صورت دقیق تشخیص می‌دهد و داروهای لازم را برایتان تجویز می‌نماید. همچنین در برخی شرایط، پزشک ممکن است از شما بخواهد تا پایان دوره درمانی خود، از داشتن رابطه جنسی خودداری کنید.
-
یائسگی
خارش ناشی از یائسگی، امر بسیار شایعی است و برای کنترل آن اغلب از کرم استروژن، قرص یا حلقه واژن استفاده می‌شود.
-
علل دیگر خارش
ابتلا به خارش واژن ممکن است با هیچ کدام از دلایل نامبرده شده ارتباطی نداشته باشد. در چنین شرایطی، می‌توانید از لوسیون یا کرم‌های استروئیدی برای کنترل خارش و التهاب واژینال کمک بگیرید. اما در صورت تشدید علائم، بهتر است سریعا مصرف را قطع کنید و در اولین فرصت به متخصص زنان مراجعه نمایید.
نکات بهداشتی برای درمان خارش واژن
- برای خشک کردن ناحیه تناسلی، از دستمال کاغذی ساده و بدون عطر استفاده نمایید.
- ناحیه واژن را همیشه از جلو به عقب تمیز کنید. این راهکار، مانع از انتقال باکتری‌های مقعدی به ناحیه واژن می‌شود و از بروز عفونت جلوگیری می‌نماید.
- از صابون معطر، شوینده حاوی الکل و مواد حساسیت زا برای شستشوی ناحیه واژینال استفاده نکنید.
- بلافاصله بعد از شنا یا ورزش، لباس زیر خود را تعویض نمایید. ماندگاری رطوبت در لباس زیر، احتمال ابتلا به عفونت واژینال را افزایش می‌دهد.
- استفاده از اسپری و خوشبو کننده واژینال را تا حد امکان محدود کنید.
- انتخاب لباس زیر مناسب را جدی بگیرید و سعی کنید از انواع نخی آن استفاده نمایید. لباس زیرهای گیاهی، یکبار مصرف و ... اغلب با مشکلات تحریکی و حساسیتی ناحیه تناسلی در ارتباط هستند.
- روزی یک تا دو بار لباس زیر خود را تعویض کنید.
- در طول رابطه جنسی از روش‌های بازدارنده مانند کاندوم کمک بگیرید.
- در صورت حساسیت با انواع تامپون و نوار بهداشتی، بهتر است کاپ قاعدگی را به عنوان راهکار جایگزین امتحان نمایید.کاپ قاعدگی، مانع از بروز هرگونه تحریک و حساسیت تناسلی می‌شود. به علاوه، در رفع مشکلاتی مانند نشتی خون پریود نیز موثر عمل می‌کند.
- هنگام شیو، اجازه دهید مقداری از موی ناحیه تناسلی باقی بماند. این موها، موانع از انتقال رطوبت به ناحیه واژینال می‌شوند و در جلوگیری از عفونت نقش دارند.
- برای شیو کردن ناحیه تناسلی، تا حد امکان از ژیلت‌های محافظ‌‌دار استفاده نمایید. این کار، احتمال بریدگی و تحریک پوست حساس ناحیه واژن را کاهش می‌دهد.
چه زمانی در مورد خارش واژن به پزشک مراجعه کنیم؟
اگر خارش واژن به حدی شدت یافت که بر خواب و زندگی روزمره شما اثر گذاشت، بهتر است در اولین فرصت به پزشک متخصص زنان مراجعه نمایید. همچنین، اگر خارش بیش از یک هفته ادامه یافت و با علائم نگران کننده دیگری نیز همراه بود، بهتر است آن را جدی بگیرید و اقدامات درمانی را در اولویت قرار دهید. از جمله علائم حاد همراه با خارش واژن، می‌توان به موارد زیر اشاره نمود:
- وجود زخم و تاول در ناحیه فرج
- احساس درد یا حساسیت مداوم در ناحیه تناسلی
- درد در ناحیه لگن
- تورم و قرمزی بافت تناسلی
- مشکل در دفع ادرار
- عفونت ادراری
- ترشحات غیر معمول واژینال
- تجربه خونریزی یا رابطه جنسی دردناک
همانطور که اشاره شد، خارش واژن، یکی از مشکلات شایع تناسلی میان خانم‌ها است. این وضعیت اگرچه آزارنده است، اما خوشبختانه در بیشتر موارد جدی نیست. اغلب اوقات خارش واژن یا فرج، به صورت خود به خودی بهبود می‌یابد. کافی است برخی عادات اشتباه روتین روزانه خود را اصلاح نمایید و رعایت نکات بهداشتی و مراقبتی را جدی بگیرید.
با این حال، اگر در این باره نگران هستید می‌توانید برای اطمینان خاطر به متخصص زنان یا مراکز مراقبت‌های بهداشتی مراجعه نمایید.
