اسانس عطر چیست؟ راهنمای کامل و کاربردهای آن در عطرسازی

عطرها یکی از مهم‌ترین عناصر در دنیای زیبایی و شخصیت افراد به شمار می‌روند. در پس هر رایحه دل‌انگیز، ترکیباتی خاص و پیچیده نهفته است که پایه و اساس آن‌ها را اسانس‌های عطر تشکیل می‌دهند. این ترکیبات غلیظ و معطر، نقش اصلی را در ساخت انواع عطرهای لوکس و روزمره ایفا می‌کنند.

 شناخت صحیح اسانس‌های عطر و تفاوت آن‌ها با عطرهای آماده می‌تواند به علاقه‌مندان این حوزه کمک کند تا انتخابی آگاهانه‌تر و خریدی بهتر داشته باشند. در این مقاله، به بررسی اسانس عطر، نحوه ساخت، تفاوت آن با عطرهای اصلی، مزایا، روش‌های تشخیص اصل بودن و نحوه نگهداری آن خواهیم پرداخت.

اسانس عطر چیست؟

اسانس ترکیبی معطر و غلیظ، استخراج شده از منابع طبیعی مانند گل‌ها، گیاهان، میوه‌ها و ادویه‌ها است.این ترکیب معطر از طریق ترکیبات شیمیایی سنتز می‌شود. به طور کلی مواد معطر اساس تولید بسیاری از عطرها، اسانس‌های صنعتی، و محصولات بهداشتی و آرایشی را تشکیل می‌دهند. اسانس‌های طبیعی از فرآیندهایی مانند تقطیر بخار، استخراج با حلال و فشرده‌سازی سرد به دست می‌آیند، در حالی که اسانس‌های سنتزی به‌طور مصنوعی و در محیط‌های آزمایشگاهی تولید می‌شوند. در واقع شناخت اسانس عطر به شما کمک می‌کند در خرید عطر دقت و توجه بیشتری به خرج دهید.

تفاوت اسانس با عطر نهایی در این است که اسانس خالص بوده و هیچ‌گونه ماده افزودنی مانند الکل یا تثبیت‌کننده در آن وجود ندارد. از این رو، بوی آن قوی‌تر و ماندگارتر است و معمولاً در تولید عطرهای نهایی یا ترکیب با دیگر مواد معطر استفاده می‌شود. اسانس‌ها در صنایع مختلفی از جمله عطرسازی، آرایشی و بهداشتی، صنایع غذایی و حتی داروسازی کاربرد دارند. در صنعت عطرسازی، اسانس‌های عطر بخش کلیدی فرمولاسیون عطرها را تشکیل داده و بر ماندگاری و پخش رایحه آن‌ها تأثیر می‌گذارند.

بنر بلاگ سی‌فکتور

اسانس عطر چگونه ساخته می‌شود؟

برای معرفی اسانس عطر، خوب است این نکته را بدانید که اسانس، جوهره اصلی هر عطر و ادکلنی است و رایحه آن را تعیین می‌کند. این ترکیب معطر از مواد طبیعی (مانند عصاره گل‌ها، گیاهان و چوب‌ها) یا مواد مصنوعی (ترکیبات شیمیایی ساخته‌شده برای تقلید یا خلق رایحه‌های جدید) تشکیل شده است. فرآیند تولید اسانس شامل استخراج رایحه‌ها، ترکیب آن‌ها با الکل یا روغن‌های حامل و تثبیت نهایی برای ماندگاری بیشتر است. مراحل ساخت اسانس عطر به این ترتیب است:

1. استخراج مواد اولیه

مواد اولیه انواع اسانس عطر به دو دسته طبیعی و سنتتیک (مصنوعی) تقسیم می‌شوند:

• مواد طبیعی: شامل گل‌ها (یاس، رز، شکوفه پرتقال)، گیاهان (اسطوخودوس، رزماری)، ادویه‌ها (دارچین، وانیل)، چوب‌ها (چوب صندل، عود)، صمغ‌ها (لابدانوم، کندر) و مرکبات (لیمو، ترنج).
• مواد سنتتیک: ترکیبات شیمیایی که برای بازسازی رایحه‌های طبیعی و ایجاد رایحه‌های خاص‌تر استفاده می‌شوند

2. روش‌های استخراج رایحه

برای استخراج رایحه از مواد طبیعی، روش‌های مختلفی استفاده می‌شود:

• تقطیر با بخار آب: در این روش، بخار آب از میان گیاهان عبور کرده و روغن‌های معطر را استخراج می‌کند. این روش برای گیاهان معطری مانند اسطوخودوس و نعناع استفاده می‌شود.
• استخراج با حلال: در این روش، گلبرگ‌ها و مواد معطر در حلال‌هایی مانند اتانول یا هگزان غوطه‌ور می‌شوند و پس از تبخیر حلال، اسانس خالص به دست می‌آید. این روش برای گل‌هایی مانند یاس و مریم‌گلی به‌کار می‌رود.
• استخراج با فشار سرد: برای مرکباتی مانند پرتقال، لیمو و ترنج، پوست آن‌ها تحت فشار قرار گرفته تا روغن‌های معطر آزاد شوند.
• انفیوژن (خیساندن در روغن): گلبرگ‌ها و گیاهان در روغن گرم قرار داده می‌شوند تا روغن‌های معطر خود را آزاد کنند. این روش در گذشته برای گل‌های ظریف همچون یاس،رازقی ورز استفاده می‌شد.
• استخراج با CO₂: این روش پیشرفته با استفاده از دی‌اکسید کربن تحت فشار بالا، ترکیبات معطر را استخراج می‌کند و یکی از روش‌های مدرن و گران‌قیمت است.

3. ترکیب و تنظیم رایحه (بلندینگ)

پس از استخراج اسانس‌های موردنظر، نوبت به ترکیب آن‌ها می‌رسد. این فرآیند به تخصص یک عطرساز (پرفیومر) نیاز دارد که رایحه‌های مختلف را بر اساس هرم بویایی تنظیم کند:

• نت‌های اولیه (Top Notes): رایحه‌های سبک و فرار مانند مرکبات و گیاهان تازه.
• نت‌های میانی (Heart Notes): رایحه‌های گلی و ادویه‌ای که رایحه اصلی عطر را تشکیل می‌دهند.
• نت‌های پایانی (Base Notes): رایحه‌های سنگین و ماندگار مانند چوب، مشک و عنبر.

4. تثبیت و رقیق‌سازی

پس از ترکیب رایحه‌ها، اسانس خام عطر نیاز به تثبیت و رقیق‌سازی دارد:

• افزودن الکل: بیشتر عطرها با الکل خالص (اتانول) رقیق می‌شوند تا میزان پخش و ماندگاری آن‌ها تنظیم شود.
• افزودن تثبیت‌کننده‌ها: موادی مانند عنبر، مشک و صمغ‌ها به ترکیب اضافه می‌شوند تا رایحه مدت بیشتری ماندگار باشد.
• مدت زمان استراحت (Maceration): عطر باید برای مدتی (چند هفته تا چند ماه) استراحت کند تا رایحه‌ها با هم ترکیب شوند و به تعادل برسند.

5. فیلتراسیون و بسته‌بندی

پس از آماده شدن اسانس عطر:

• ترکیب نهایی از طریق فیلترهای مخصوص تصفیه می‌شود تا ناخالصی‌ها و ذرات اضافی حذف شوند.

در نهایت، اسانس آماده برای استفاده در عطرهای مختلف، ادکلن‌ها، شمع‌های معطر و محصولات آرایشی می‌شود

تفاوت اسانس عطر با عطر اصلی

عطرها ترکیبی از اسانس‌های معطر، الکل و تثبیت‌کننده‌ها هستند که هر یک نقشی حیاتی در تجربه رایحه دارند. اسانس عطر به‌عنوان ماده‌ی اولیه و خالص در ساخت عطر به کار می‌رود، اما تفاوت‌های مهمی با عطرهای نهایی دارد که بر نحوه استفاده و ماندگاری آن‌ها تأثیر می‌گذارد.

آیا اسانس عطر همان عطر است؟

اسانس عطر ماده‌ای غلیظ و خالص است که رایحه‌ی عطر را شکل می‌دهد، اما فاقد الکل و سایر ترکیباتی است که در عطرهای تجاری به‌کار می‌روند. این باعث می‌شود اسانس عطر غلظت بالاتری داشته باشد و بوی آن ماندگارتر باشد. اما در عطرهای کامل، ترکیبات دیگری مانند الکل و مواد پایدارکننده به کار می‌روند که باعث تعدیل شدت رایحه و ایجاد یک اثر تدریجی در انتشار بو می‌شوند. به همین دلیل، اسانس‌های عطر را معمولاً به‌صورت رقیق‌شده و در مقادیر کمتری استفاده می‌کنند.

ویژگی‌های متمایز اسانس عطر و عطرهای کامل

• غلظت بیشتر: اسانس عطر بدون ترکیب با الکل یا تثبیت‌کننده‌های دیگر ارائه می‌شود، بنابراین رایحه‌ای خالص‌تر و قوی‌تر دارد.
• نداشتن الکل: بر خلاف عطرهای رایج، اسانس‌ها فاقد الکل هستند و این موضوع باعث می‌شود تبخیر آن‌ها آهسته‌تر انجام شود.
• ماندگاری بیشتر: از آنجا که اسانس عطر خالص‌تر است، میزان پخش بوی آن بسته به نوع پوست و محیط ممکن است بیشتر از عطرهای معمولی باشد.
• کاربرد اسانس عطر برای اهداف چندمنظوره: اسانس‌های عطر را می‌توان برای کاربردهای مختلفی مانند افزودن به لوسیون‌ها، شمع‌های معطر، یا عطرسازی سفارشی استفاده کرد.

با توجه به این تفاوت‌ها، انتخاب میان اسانس عطر و عطرهای کامل به نیاز فرد و نحوه‌ی استفاده از رایحه بستگی دارد. برخی افراد اسانس‌های خالص را ترجیح می‌دهند تا تجربه‌ای قوی‌تر و ماندگارتر داشته باشند، زیرا این نوع اسانس‌ها به دلیل غلظت بالا به مقدار کمتری نیاز دارند و رایحه آن‌ها برای مدت طولانی‌تری روی پوست باقی می‌ماند. در مقابل، برخی دیگر عطرهای الکلی را به دلیل سبکی، پخش بوی تدریجی و تطبیق‌پذیری بیشتر برای استفاده روزانه می‌پسندند. علاوه بر این، برخی افراد ترکیب اسانس‌های خالص با روغن‌های حامل را به‌عنوان راهی برای سفارشی‌سازی رایحه موردعلاقه خود انتخاب می‌کنند. این امر نه‌تنها ماندگاری را افزایش می‌دهد، بلکه باعث می‌شود که رایحه‌ای شخصی و منحصربه‌فرد ایجاد شود.  پیشنهاد می کنیم مقاله عطر مو چیست را نیز مطالعه نمایید.

مزایای استفاده از اسانس عطر

اسانس عطر، گزینه ایده‌آل برای افرادی است که به دنبال رایحه‌ای ماندگار، مقرون‌به‌صرفه و متنوع هستند. این اسانس‌ها غلظت بالایی دارند، زیرا فاقد الکل یا رقیق‌کننده‌های اضافی هستند. به همین دلیل، ماندگاری آن‌ها روی پوست و لباس بیشتر از ادکلن‌های معمولی است و پخش بوی قوی‌تری دارند. به طور کلی این مزایا عبارتند از:

• ماندگاری بالا و پخش بوی بیشتر – اسانس‌های عطر به دلیل غلظت بالا، رایحه‌ای قوی‌تر و ماندگاری طولانی‌تری نسبت به ادکلن‌ها دارند.
• به‌صرفه بودن – در مقایسه با عطرهای برند، اسانس‌ها قیمت مناسب‌تری دارند و مقدار کمی از آن برای مدت طولانی کافی است.
• عدم استفاده از الکل – بسیاری از اسانس‌ها فاقد الکل هستند، بنابراین روی پوست حساسیت کمتری ایجاد می‌کنند.
• قابلیت ترکیب شخصی‌سازی‌شده – می‌توان اسانس‌ها را ترکیب کرد و رایحه‌ای منحصربه‌فرد ساخت.
• مناسب برای استفاده در محصولات مختلف: اسانس‌ها را می‌توان در شمع‌های معطر، روغن‌های بدن و لوازم آرایشی نیز به کار برد.

با توجه به این مزایا، انتخاب اسانس عطر می‌تواند جایگزین عالی و مقرون‌به‌صرفه‌ای برای عطرهای گران‌قیمت باشد. در مقاله دیگری از روژا راهنمای خرید عطر را برایتان قرار داده ایم تا بتوانید بهترین عطر را مطابق با سلیقه و شخصیت تان انتخاب نمایید.

چگونه اسانس عطر اصل را تشخیص دهیم؟

اسانس عطر اصل دارای رایحه‌ای متغیر، ماندگاری بالا، رنگ شفاف، بدون چربی و بسته‌بندی حرفه‌ای است. خرید از منابع معتبر و تست تغییر نت‌های عطر می‌تواند به تشخیص اصل بودن آن کمک کند. برای تشخیص اسانس عطر اصل از نمونه‌های تقلبی، لازم است که ترکیبات و کیفیت اساسن عطر تست شوند. برای تشخیص این موارد به نکات زیر توجه کنید: 

• رایحه: اسانس‌های تقلبی معمولاً بوی الکل یا ترکیبات مصنوعی شدیدی دارند.
• غلظت: اسانس‌های باکیفیت دارای غلظت بالایی هستند و خیلی زود تبخیر نمی‌شوند.
• شفافیت: اسانس‌های اصل معمولاً دارای رنگ شفاف یا کمی کهربایی هستند و ته‌نشین نمی‌شوند.

نکات کلیدی در خرید اسانس عطر

شاید در نظر اول خرید اسانس عطر مقوله مهم و مشکلی نباشد؛ ولی این نکته را در نظر بگیرید که خرید اسانس عطر تقلبی هم دقیقا شبیه به معضل و مشکلات خرید انواع عطر است. به همین دلیل برای حرید اسانس عطر به این نکات توجه داشته باشید: •

• انتخاب و خرید از فروشگاه‌های معتبر: خرید از تأمین‌کنندگان و برندهای شناخته‌شده که ضمانت کیفیت ارائه می‌دهند، احتمال خرید اسانس تقلبی را کاهش می‌دهد. 
• بررسی بسته‌بندی و اطلاعات محصول: اسانس‌های باکیفیت دارای بسته‌بندی استاندارد، مشخصات دقیق، تاریخ تولید و انقضا، و اطلاعات ترکیبات هستند. از خرید اسانس‌هایی با برچسب‌های نامفهوم یا بسته‌بندی نامناسب خودداری کنید.
• آزمایش نمونه قبل از خرید: پیش از خرید نهایی، مقدار کمی از اسانس را امتحان کنید تا از کیفیت، رایحه و ماندگاری آن مطمئن شوید. در صورت امکان، آن را روی پوست خود تست کنید تا واکنش‌های احتمالی بررسی شود.
• توجه به غلظت و شفافیت: اسانس‌های اصل معمولاً شفاف و دارای غلظتی مناسب هستند، در حالی که اسانس‌های تقلبی ممکن است دارای ناخالصی یا تغییر رنگ باشند. 
• مشاوره با کارشناسان عطر: در صورت تردید، از متخصصان عطر یا فروشندگان معتبر درباره انتخاب بهترین اسانس متناسب با نیاز خود مشورت بگیرید.

بهترین روش‌های نگهداری اسانس عطر

1. دمای مناسب برای نگهداری اسانس عطر برای حفظ کیفیت اسانس عطر، آن را در دمای بین 15 تا 25 درجه سانتی‌گراد و به دور از تغییرات شدید دما نگه‌ دارید.

2. تأثیر نور و هوا بر کیفیت اسانس عطر

• نور: اسانس‌های عطر در برابر نور مستقیم خورشید حساس هستند و بهتر است در بطری‌های تیره یا در مکان تاریک نگهداری شوند.
• هوا: قرار گرفتن اسانس در معرض هوا می‌تواند باعث تبخیر و تغییر ساختار شیمیایی آن شود. بنابراین، باید درب بطری را بعد از هر بار استفاده کاملاً ببندید.

اسانس عطر یک ماده معطر خالص و غلیظ است که از مواد طبیعی و سنتزی استخراج می‌شود. تفاوت آن با عطر اصلی در میزان غلظت و ترکیبات اضافی است. اسانس عطر مزایای متعددی از جمله ماندگاری بالا، پخش بوی قوی و مقرون‌به‌صرفه بودن دارد. برای خرید اسانس اصل، باید به کیفیت، غلظت و بسته‌بندی محصول دقت کرد. همچنین، برای حفظ کیفیت اسانس، نگهداری آن در دمای مناسب، دور از نور و هوا توصیه می‌شود.