شی باتر چیست و چه فوایدی برای پوست و مو دارد ؟

طرفداران محصولات مراقبتی و ارگانیک پوست و مو، سالهاست که کره گیاه شی را می شناسند. این محصول گیاهی مدتهاست در لیست فرمولاسیون مواد اولیه لوکس آرایشی و بهداشتی مانند لوسیون، شامپو، نرم کننده، کرم های تخصصی پوست، ماسک های خاص برای مو و … وجود دارد.

ز چیست؟

کره شی (shea butter) از نوعی درخت بومی آفریقایی (karite tree) به دست می‌آید که به صورت وحشی در جنگل‌ها و مناطق استوایی رشد می‌کند. این درخت، میوه ریز و بادام مانندی دارد و از مغز کوچک درون آن برای تولید شی باتر استفاده می‌شود.

کره شی، نخستین بار از فراوری دانه‌ درختان کاریته به دست آمد و قرن‌ها در نواحی شرقی و غربی آفریقا با اهداف پخت و پز، حفظ سلامت پوست و زیبایی استفاده می‌شد. اما در دهه‌های اخیر، شی باتر به دلیل خواص بی‌شمار خود مورد توجه دیگر جوامع قرار گرفت و اکنون به عنوان یکی از رایج‌ترین مواد اولیه در تولید محصولات آرایشی بهداشتی در دنیا شناخته می‌شود.

بومیان مناطق آفریقایی، دانه‌های میوه شی را جدا می‌کنند و می‌جوشانند. سپس اجازه می‌دهند دانه به مرحله روغن دهی برسد و کره شی روی سطح آب شناور شود. در مرحله بعد، کره به دست آمده را آسیاب می‌کنند و با رد کردن آن از صافی، ناخالصی‌ها را فیلتر می‌نمایند. حالا شی باتر آماده است و روستاییان، آن را به صورت قالب‌های بزرگ بسته بندی و عرضه می‌کنند.

کره شی، منبع درآمد بسیار ارزشمندی برای زنان کشور آفریقایی به شمار می‌رود و در این مناطق به عنوان طلای زنانه نیز شناخته می‌شود.

با تاریخچه شی باتر آشنا شوید

پیشینه استفاده از شی باتر به عنوان نوعی محصول با ارزش برای مراقبت از پوست، به مصر باستان برمی‌گردد. ملکه کلئوپاترا، از نخستین زنانی بود که از این محصول ارزشمند برای مراقبت از پوست خود استفاده می‌کرد. مورخان معتقدند که راز زیبایی کلئوپاترا، بهره بردن از خواص بی نظیر کره شی خالص و تصفیه نشده بوده است.

تشخیص شی باتر اصل

با افزایش محبوبیت شی باتر، تولید و عرضه این محصول در فروشگاه‌های مختلف لوازم آرایشی افزایش یافته‌ است. اما معضل بزرگی که با آن روبرو هستیم، ورود انواع تقلبی کره شی به صنعت زیبایی است. 

ترکیبات موجود در فرمولاسیون انواع تقلبی شی باتر کاملا نامشخص است و استفاده از آنها ممکن است عوارض جبران ناپذیری را به دنبال داشته باشد.
برای تشخیص شی باتر اصل، می‌توانید نکات زیر را درنظر بگیرید:

• رایحه

شی باتر خام و تصفیه نشده، رایحه‌ای دودی دارد و بوی آجیل می‌دهد.

• رنگ

کره شی تصفیه نشده با توجه به منبع و روش تولید، می‌تواند رنگ‌های مختلفی داشته باشد.کره شی معمولی از نظر رنگ در این دسته بندی قرار می‌گیرد:

• سفید مایل به کرم (رنگ عاج نیز نامیده می‌شود)
• رنگ بژ
• زرد روشن 
• زرد پررنگ (شبیه به رنگ زردچوبه)
• سبز روشن ( کره شی خام به دلیل نحوه نگهداری ممکن است سبز رنگ باشد)

همانطور که اشاره شد، رنگ کره شی تا حد زیادی به روش تولید آن بستگی دارد. کره شی خام که در نیجریه تولید می‌شود، معمولا به رنگ سفید خامه‌ای یا عاج است. اما تولید کره شی زرد، بیشتر در کشور غنا رایج است. این کره خاص، به خاطر افزودن روغن نخل یا ریشه‌های بوروتو در طول فرآوری به رنگ زرد درمی‌آید.

شکل و قوام

کره شی در دمای معمولی اتاق کاملا سفت و غلیظ است. اما به محض اینکه در معرض دمای بدن (34-37 درجه) قرار می‌گیرد ذوب می‌شود. برای امتحان اصل بودن کره شی، آن را در معرض آفتاب قرار دهید، اگر شی باتر قوام خود را زیر آفتاب حفظ کرد و ذوب نشد، احتمالا تقلبی است.

مزایای شی باتر را بشناسید

شی باتر یا همان کره شی، در واقع نوعی لیپید گیاهی است که سرشار از اسیدهای چرب ضروری، مواد آنتی اکسیدان، ویتامین‌های A, E، فیتواسترول و آلانتوئین است. وجود تمام این مواد مغذی، کره شی را به محصولی کم‌نظیر و خارق‌العاده تبدیل کرده است که می‌تواند به صورت اختصاصی برای درمان‌ مشکلات پوست و مو مورد استفاده قرار بگیرد.

• جلوگیری از چرب شدن پوست

شی باتر، در حالی که خاصیت مرطوب کنندگی بسیار قدرتمندی دارد، باعث چرب شدن پوستتان نمی‌شود.کره شی، حاوی سطوح بالایی از اسید چرب‌های لینولئیک اسید و اولئیک اسید است.
این دو اسید چرب کلیدی، اثر یکدیگر را تعدیل می‌کنند. به این معنی که، قدرت جذب شی باتر را افزایش می‌دهند و مانع از باقی ماندن چربی بر سطح پوست می‌شوند.

کنترل واکنش‌های التهابی

استرهای گیاهی موجود در شی باتر، خاصیت ضد التهابی دارند. شی باتر با نفوذ به لایه‌های عمقی پوست، تولید و عملکرد عوامل التهابی را محدود می‌کند. این ویژگی کره شی، می‌تواند تحریکات ناشی از عوامل درونی و محیطی را به حداقل برساند و به تسکین بیماری‌های پوستی مانند اگزما و روزاسه کمک کند.

• منبع غنی آنتی اکسیدان

شی باتر، حاوی مقدار قابل توجهی ویتامین A, E است و به همین خاطر، نیروگاه قدرتمندی از مواد آنتی اکسیدان به حساب می‌آید. آنتی اکسیدان‌ها، نقش مهمی در کاهش و کنترل فعالیت رادیکال‌های آزاد و واکنش‌های اکسیدانت دارند، بروز نشانه‌های پیری را به تعویق می‌اندازند و مانع از ایجاد چین و چروک‌های پوستی می‌شوند.

• خاصیت آنتی باکتریال 

در سال 2012، مطالعه مهمی درباره خواص و عملکرد درخت شی و فرآورده‌های آن انجام شد. این مطالعه نشان می‌دهد که دوزهای خوراکی عصاره پوست درخت شی، می‌تواند منجر به کاهش فعالیت‌های میکروبی در حیوانات شود. اگرچه تحقیقات بیشتری در این زمینه مورد نیاز است، اما این مطالعه می‌تواند سرنخ مهمی از خواص ضد میکروبی شی باتر به حساب بیاید.

• کمک به کاهش آکنه پوستی 

شی باتر، منبعی سرشار از انواع مختلف اسید چرب است. این ترکیب منحصر به فرد، به پاکسازی منافذ پوستی و کاهش سبوم کمک می‌کند. در عین حال، کره شی با قفل کردن آب در لایه اپیدرمی پوست، رطوبت مورد نیاز سلول‌ها را تامین می‌نماید. این مکانیسم، می‌تواند قدرت تکثیر و ترمیم سلول‌های پوستی را تقویت کرده و مانع از ایجاد جوش و آکنه شود.

• افزایش تولید بافت کلاژن 

کره شی، حاوی مقدار بالایی ترپن است.محققان تصور می‌کنند که این ترکیبات شیمیایی، تخریب طبیعی بافت کلاژن را غیر فعال می‌کنند. این روند با حجیم کردن بافت پوست، خطوط ریز را به حداقل می‌رساند و مانع از ایجاد چین و چروک‌ می‌شود.

• محافظت از پوست در برابر آفتاب

واقعیت این است که شی باتر را نمی‌توان به عنوان ضد آفتاب کامل در نظر گرفت. اما استفاده از کره شی بر روی پوست، قدرت محافظتی ضد آفتاب شما را افزایش می‌دهد. فاکتور SPF تخمینی شی باتر، چیزی حدود 3 تا 4 است.

نحوه استفاده از شی باتر

شی باتر در صنعت زیبایی به نام روغن مادر طبیعت نیز شناخته می‌شود و به دو صورت خالص و فراوری شده قابل استفاده است. برای آشنایی با نحوه استفاده از انواع شی باتر، می‌توانید راهکارهای زیر را دنبال کنید:

شی باتر فراوری شده

با نگاهی کوتاه به فهرست مواد اولیه لوسیون‌ها و مرطوب کننده‌های موجود در بازار، می‌توان به کاربرد گسترده شی باتر فراوری شده پی برد. شی باتر در ترکیب با سایر مواد مرطوب کننده، آبرسان و ... می‌تواند خواص شگفت انگیزی برای پوست و مو داشته باشد. شی باتر فراوری شده به دو شکل آماده و ارگانیک قابل استفاده است.
اگر قصد استفاده از انواع آماده شی باتر را دارید، می‌توانید از محصولات موجود در بازار استفاده کنید. در غیر اینصورت با دنبال کردن مراحل زیر، شی باتر فراوری شده خودتان را بسازید:

• برای شروع، حدود یک چهارم فنجان از کره شی را در ظرف شیشه‌ای تمیزی رنده کنید.
• دو قاشق غذا خوری روغن کنجد یا نارگیل را به ظرف بیفزایید.
• برای افزایش قدرت آبرسانی ترکیب ویژه خود، می‌توانید یک قاشق غذا خوری آووکادو را با چنگال له کنید و به ظرف حاوی شی باتر  اضافه نمایید.
• برای تکمیل مواد اولیه، یک قاشق غذاخوری موم عسل یا موم سویا رنده شده را به ظرف شی باتر بیفزایید. به کار بردن موم در ترکیب فراوری شده، به قوام محصول کمک می‌کند.
• مواد را با استفاده از قاشق تمیز کمی هم بزنید و زیر و رو کنید.
• ظرف را در مایکروویو قرار دهید تا شی باتر و موم کاملا ذوب شوند.
• سپس ظرف را خارج کنید و با قاشق چوبی تمیزی هم بزنید تا مواد ذوب شده به مخلوطی یکدست تبدیل شوند.
• شی باتر فراوری شده و خانگی شما آماده است. کافی است آن را به ظرف تمیز و درب داری منتقل کنید.

شی باتر خالص

بسیاری از افراد معتقدند که استفاده از شی باتر خالص، ممکن است فواید بیشتری برای تقویت و محافظت از پوست داشته باشد. اما برای پاسخ قطعی به این ادعا هیچ مستند علمی وجود ندارد.
با این حال نمی‌توان این واقعیت را نقض کرد که استفاده از کره شی خالص، واقعا برای پوست عالی است. بافت کره‌ای این محصول حاوی 60 درصد چربی است و غلظت منحصر به فرد آن، در تغذیه پوست معجزه می‌کند.

مرطوب کننده‌های موجود در کره شی، ساختاری شبیه به چربی طبیعی تولید شده توسط غدد پوستی ما دارند. پس تعجبی ندارد که شی باتر، بهتر از هر مرطوب کننده دیگری برای تامین نیازهای پوستی ما کارآمد است. برای استفاده از شی باتر خالص روی پوست خود، می‌توانید مراحل زیر را دنبال کنید:

• مقداری شی باتر تهیه کنید و برای استفاده از آن، اپلیکاتور مناسبی انتخاب نمایید تا از انتقال هرگونه آلودگی به پوست و شی باتر جلوگیری کنید. شی باتر خالص را می‌توانید از عطاری‌ها و برخی فروشگاه‌های لوازم آرایشی تهیه نمایید.
• برای هربار استفاده از شی باتر، مقدار مناسبی از کره را با اپلیکاتور به ظرف تمیزی منتقل کنید. حالا می‌توانید از دست خود برای مالیدن کره به قسمت‌های مختلف پوستتان استفاده نمایید.
• کره شی بافت غلیظی دارد و در دمای اتاق جامد است. اما به محض تماس با گرمای پوست ذوب می‌شود. برای افزایش قدرت پخش شی باتر، توصیه می‌شود آن را بین دستان خود بمالید تا کاملا ذوب شود و سپس از آن برای مرطوب کردن نقاط مختلف پوستتان استفاده کنید.
• در برخی موارد، غلظت بالای شی باتر هنگام استفاده ممکن است آزار دهنده باشد. برای رفع این مشکل، می‌توانید کره شی را با 30 تا 40 ثانیه با حرارت غیر مستقیم بن ماری ذوب کنید.

کاربردهای شی باتر

• شی باتر و قدرت مرطوب کنندگی

شی باتر قدرت جذب بسیار بالایی روی پوست دارد و می‌تواند بهترین مرطوب کننده‌ای باشد که تا به حال استفاده کرده‌اید. هنگامی که شی باتر را روی پوست خود می‌مالید، بافتی چرب و روغنی شکل روی پوست ایجاد میکند که سریعا توسط ساختار پوست جذب می‌شود. شی باتر، رطوبت از دست رفته پوست را بازیابی می‌کند و نرمی و لطافت فوق‌العاده‌ای به آن می‌دهد.

استفاده از شی باتر برای تامین رطوبت پوست، در تمام ماه‌های سال انتخابی عالی است. شی باتر در روزهای گرم تابستان، از پوستتان در برابر دهیدراتاسیون، تیرگی و خشکی محافظت می‌کند و در روزهای سرد و خشک زمستان، مانع از پوسته پوسته شدن و ترک خوردگی پوستتان می‌شود.\

• تسکین لب‌های ترک خورده با شی باتر

ترک خوردگی و پوسته پوسته شدن لب، مشکلی بسیار شایع میان خانم‌ها و آقایان است. اما دیگر نگران نباشید. شی باتر می‌تواند در حل این مشکل به شما کمک کند.کره شی، رطوبت مورد نیاز بافت لب را تامین می‌کند و مانع از خشکی پوست می‌شود. برای استفاده از کره شی به عنوان بالم لب، می‌توانید مقداری از آن را به صورت استوانه‌ای شکل دهید و داخل قالب خالی رژ لب یا بالم لب قدیمی خود بگذارید.

• شی باتر و مبارزه با شوره سر

اگر دچار پوسته ریزی یا شوره سر هستید، خواص تسکین دهنده و آنتی باکتریال شی باتر می‌تواند به درمان مشکلات پوست سر شما کمک کند. برای استفاده از شی باتر، موهای خود را به چند قسمت تقسیم کنید. مقداری کره شی را بردارید و با حرکات دایره‌ای، روی پوست سرتان ماساژ دهید. توصیه می‌شود هفته‌ای دو تا سه بار، تا رسیدن به نتیجه دلخواه از این راهکار استفاده نمایید.

• شی باتر، نرم کننده و حالت دهنده مو 

خواص مرطوب کنندگی و مغذی شی باتر، منحصر به پوست نیست و می‌توانید از آن برای موهای خود نیز استفاده کنید.کره شی، با قدرت مرطوب کنندگی بسیار بالای خود می‌تواند ساختار کوتیکول مو را بازسازی کند.کره شی، در رفع خشکی و وز مو، کاهش شکنندگی و ترمیم تار موها عملکرد بسیار خوبی دارد.

کره شی به عنوان کرم حالت دهنده :

• موهای خود را به چند قسمت تقسیم کنید و با گیره مو فیکس نمایید.
• مقداری از کره شی را بین دستانتان بمالید تا کاملا ذوب شود. پیش از استفاده از کره شی، بهتر است دست خود را با آب و مایع شوینده بشویید و از تمیز بودن آن اطمینان حاصل کنید.
• دسته موهای خود را به ترتیب باز کنید و تمام قسمت‌‌های آن را به کره شی آغشته نمایید.
• در آخر با استفاده از برس چوبی، موهایتان را شانه بزنید و به شکل دلخواه حالت دهید.

کره شی به عنوان ماسک مو :

• یک تا دو قاشق غذاخوری از شی باتر را با توجه به حجم و بلندی موهای خود بردارید و به ظرف تمیزی منتقل کنید.
• برای ذوب کردن کره شی، از 1 تا 3 دقیقه حرارت بن ماری استفاده نمایید.
• بعد از اینکه شی باتر کاملا ذوب شد، میزان گرمای آن را با نوک انگشت خود بسنجید و در صورت نیاز چند ثانیه صبر کنید تا کمی خنک شود.
• حالا روغن را با نوک انگشت خود به پوست سرتان بمالید و تا پایین ساقه موها بکشید.
• موهای خود را شانه کنید و با استفاده از نایلکس یا کلاه مخصوص حمام بپوشانید.
• اجازه دهید شی باتر برای 1 تا 2 ساعت روی موهایتان بماند. سپس به حمام بروید و موهایتان را بشویید. این ترفند را می‌توانید هفته‌ای یک تا دوبار برای تقویت و درخشندگی موهای خود به کار ببرید.

استفاده از شی باتر برای چه کسانی مناسب است؟

با توجه به پژوهش‌های گسترده‌ای که روی خواص شی باتر و عوارض احتمالی آن صورت گرفته، اکنون متخصصان معتقدند که استفاده از شی باتر تقریبا برای همه انواع پوست عالی است. هنگامی که شی باتر با به کار بردن حداقل مواد شیمیایی فرموله شود و ساختاری فاقد عطر و اسانس داشته باشد، تبدیل به محصولی همه کاره می‌شود. در این حالت، حتی پوست‌های بسیار حساس نیز می‌توانند از حداکثر توان ضد التهابی و تقویتی کره شی بهره‌مند شوند.

عوارض جانبی شی باتر

استفاده از کره شی باتر به طور کلی بی‌خطر است. اما کسانی که به آجیل و دانه‌های مغذی مانند: فندق، گردو، بادام و ... حساسیت دارند، بهتر است مراقب باشند. در این شرایط، احتمال بروز واکنش و حساسیت‌های پوستی وجود دارد. به طور معمول، آلرژی موضعی به شی باتر امری بسیار نادر است.
اما برای حصول اطمینان و اجتناب از هرگونه عارضه جانبی، به این افراد توصیه می‌شود پیش از استفاده، حتما به پزشک مراجعه کنند و تست پچ انجام دهند.

برخی از افراد، معتقدند که شی باتر می‌تواند منافذ پوستی را مسدود کند. این نظریه جنجالی با مخالفت‌ها و موافقت‌های زیادی همراه است، اما هنوز هیچ مدرکی برای اثبات آن وجود ندارد.
در مقابل این نظریه، مستنداتی برای رد آن وجود دارد. محققان معتقدند شی باتر رفتار طبیعی اسید چرب و روغن طبیعی پوست ما را تقلید می‌کند. با وجود چنین مکانسیمی، شی باتر نمی‌تواند در شرایط عادی باعث ایجاد عارضه پوستی و مسدودیت منافذ شود.